Twoi pracownicy są innowacyjni i kreatywni? Pamiętaj o prawach twórców!
O innowacyjnych projektach słyszymy na co dzień. Firmy prześcigają się we wprowadzaniu na rynek nowatorskich rozwiązań. Trzeba pamiętać, że za każdym pomysłem stoi człowiek (a często zespół ludzi). Prawo chroni twórców – i tak Prawo własności przemysłowej przyznaje twórcom dwa podstawowe uprawnienia: prawo do patentu oraz prawo do wynagrodzenia.
Twórczość pracowników a prawo do patentu
Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej to właśnie twórcy
przysługuje prawo do uzyskania patentu na wynalazek, prawa wyłącznego na wzór użytkowy i
wzór przemysłowy.
Ustawa przewiduje także zastrzeżenia wspomniane w art. 11 ust. 2, 3 i 5 obejmujące sytuacje, w których:
- prawo to przysługuje łącznie kilku osobom – współtwórcom
prawo to przysługuje pracodawcy lub np. zleceniodawcy, w sytuacjach, w których wynalazek, - wzór użytkowy lub przemysłowy powstał w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji np. umowy zlecenia
- wynalazek, wzór użytkowy lub przemysłowy powstał przy pomocy przedsiębiorcy – w tym przypadku przedsiębiorca zachowuje co najmniej prawo do korzystania z wynalazku.
Pracodawcy często tkwią w błędnym przekonaniu, że każdy wynalazek stworzony przez osoby u niego zatrudnione jest jego własnością. W praktyce nie jest to takie proste! Należy zadbać o to, aby w umowie o pracę lub umowie cywilnoprawnej znalazły się odpowiednie zapisy. W przeciwnym razie może okazać się, że pracodawcy (zleceniodawcy) nie będą przysługiwać żadne prawa do wynalazku lub prawa te będą znacznie ograniczone.
Twórczość pracowników a prawo do wynagrodzenia
Firmy nie mogą zapominać także o prawie do wynagrodzenia dla twórcy. Zgodnie z treścią art. 22 Prawa własności przemysłowej twórca wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego ma prawo do wynagrodzenia za korzystanie z tego wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego przez przedsiębiorcę. Co ważne, wynagrodzenie to jest niezależne od wynagrodzenia za pracę lub wynagrodzenia przewidzianego w umowie zlecenia.
W interesie pracodawcy/zleceniodawcy jest odpowiednie uregulowanie kwestii wynagrodzenia dla twórców. Brak jakiegokolwiek uregulowania tej kwestii z twórcą sprawia, że zgodnie z ustawą należy mu się wynagrodzenie ustalone w słusznej proporcji do korzyści przedsiębiorcy z wynalazku lub wzoru, z możliwością żądania jego podwyższenia. Innymi słowy, pracodawca jest zobowiązany podzielić się z twórcą zyskami z komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań.
Ta regulacja może polegać na:
- Wyłączeniu ustawowego prawa do wynagrodzenia za korzystanie z wynalazku
- Ustaleniu konkretnej kwoty wynagrodzenia przysługującego twórcom.
Wskazane możliwości wymagają zgody obydwu stron. Doświadczenie pokazuje, że dojście do porozumienia jest znacznie łatwiejsze w momencie zatrudniania pracownika, niż już po stworzeniu przez niego innowacyjnego produktu.
Prawidłowo stworzony regulamin wynagrodzeń dla twórców jest także świetnym narzędziem do motywowania i kreowania proinnowacyjnej postawy wśród pracowników.
Nie tylko nowe technologie
Należy pamiętać, że innowacyjne rozwiązania nie dotyczą tylko firm zajmujących się nowymi technologiami. Z uwagi na fakt, że opisane regulacje odnoszą się także do wzornictwa przemysłowego, tematyka ta dotyczy wszystkich podmiotów opierających swój biznes na wzornictwie i designie, są to więc na przykład producenci mebli, dekoracji, zabawek, a nawet ubrań.
Potrzebujesz pomocy w stworzeniu odpowiednich procedur i regulaminów w swojej firmie?
A może jesteś twórcą i zastanawiasz się, jakie prawa Ci przysługują? Skontaktuj się z nami!
KONTAKT
Dominika Fikus-Graf
radca prawny
dominika.fikus@ipwl.pl
+48 663 057 600
Anna Rokicka
rzecznik patentowy
anna.rokicka@ipwl.pl
+48 502 294 530
Photo by Kumpan Electric on Unsplash